Historia TOPR
Projekt powołania stowarzyszenia zajmującego się ratownictwem górskim powstał w 1908. Śmierć Mieczysława Karłowicza, który zginął zasypany przez lawinę, przyspieszyła prace nad powstaniem organizacji, zarejestrowanej ostatecznie 29 października 1909 we Lwowie pod obecną nazwą. Prezesem stowarzyszenia został Kazimierz Dłuski, naczelnikiem Mariusz Zaruski, a siedzibą TOPR-u – Dworzec Tatrzański.
W 1910 w akcji ratunkowej na północnej ścianie Małego Jaworowego Szczytu, zginął jeden z ratowników – Klemens Bachleda – który nie usłuchał naczelnika, wzywającego go do powrotu słowami „Klimku, wracajcie”. Pomimo jego poświęcenia ranny taternik Stanisław Szulakiewicz zmarł, nie doczekawszy się pomocy.
W 1940 ratownicy zgodzili się przyjąć propozycję niemieckiego okupanta i przywrócić działalność TOPR-u, który funkcjonował w czasie wojny pod nazwą Freiwillige Tatra Bergwacht.
W 1952 Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe zostało włączone w strukturę Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, a cztery lata później ratownicy działali już pod nazwą Grupy Tatrzańskiej GOPR.
W 1963 po raz pierwszy użyto śmigłowca w akcji ratunkowej. Był to SM-1, pilotowany przez Tadeusza Augustyniaka. Helikopter przetransportował turystę ze złamaną nogą z Doliny Pięciu Stawów Polskich do zakopiańskiego szpitala.
W 1974 ratownicy wzbogacili się o pierwszego psa posiadającego licencję psa lawinowego. Był to „Cygan” – owczarek niemiecki.
W 1991 TOPR ponownie usamodzielnił się, wychodząc ze struktur GOPR-u. Rok później ratownicy tatrzańscy otrzymali od prezydenta Lecha Wałęsy śmigłowiec PZL W-3 Sokół, który miał wyższy pułap zawisu niż używany w tym czasie Mi-2, co pozwalało na bezpieczne prowadzenie akcji ratowniczej w wyższych partiach gór. Miał ponadto większy udźwig użyteczny w stosunku do tegoż śmigłowca, co pozwalało zabrać większą ilość ratowników na pokład. Niespełna trzy lata później, 11 sierpnia 1994, śmigłowiec ten uległ katastrofie, w wyniku której zginęło dwóch pilotów (Bogusław Arendarczyk i Janusz Rybicki) oraz dwóch ratowników (Janusz Kubica i Stanisław Mateja).
W 1995 TOPR zaczął korzystać z nowego „Sokoła” obsługiwanego przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Początkowo maszyna stacjonowała w Zakopanem tylko sezonowo, od roku 2000 przeniesiono ją tu na stałe.
W 1999 TOPR został przyjęty w poczet członków Międzynarodowego Komitetu Ratownictwa Alpejskiego (IKAR).
W 2003 miał miejsce najtragiczniejszy do tej pory wypadek lawinowy w polskich Tatrach. 13-osobowa wycieczka licealistów z Tychów, zmierzająca na Rysy, została zasypana lawiną, która pochłonęła 8 ofiar śmiertelnych. Drugiego dnia akcji ratunkowej miała miejsce awaria „Sokoła”, podczas której zatrzymały się kolejno oba silniki śmigłowca. Henrykowi Serdzie (lecącemu bez ratowników na pokładzie, ponieważ zdołali oni bezpiecznie wyskoczyć w momencie zepsucia się pierwszego silnika) udało się wylądować autorotacyjnie; śmigłowiec uległ poważnemu uszkodzeniu (złamanie belki ogonowej), nie powodując jednak strat w obiektach naziemnych. Po tym incydencie Henryk Serda został zwolniony z pracy przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, zarzucające mu łamanie przepisów lotniczych. Pilot został uniewinniony od zarzutu spowodowania niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu powietrznym, a w 2005 zasiadł ponownie za sterami wyremontowanego „Sokoła”, eksploatowanego od tej pory bezpośrednio przez TOPR.
W 2014 ratownicy TOPR podjęli 472 interwencje (421 wypadków turystycznych, 22 taternickie, 9 skiturowych, 2 narciarskie pozatrasowe i 2 jaskiniowe), ratując 551 osób (w tym 189 za pomocą śmigłowca, który wykonał 168 lotów). Zarejestrowano 19 wypadków śmiertelnych: 9 w wyniku upadku z wysokości, 4 z powodu zachorowań, 1 od porażenia piorunem oraz 5 z innych przyczyn).
Naczelnicy TOPR
TOPR 1909-1956:
Mariusz Zaruski 1909–1914,
Józef Oppenheim 1914–1939,
Zbigniew Korosadowicz 1945
Tadeusz Pawłowski 1952,
Zygmunt Wójcik 1953–1956,
Grupa Tatrzańska GOPR 1956-1991:
Zygmunt Wójcik 1956–1960,
Eugeniusz Strzeboński 1960–1964,
Zygmunt Wójcik 1964–1966,
Michał Gajewski 1967–1969,
Ryszard Drągowski 1969–1972,
Michał Jagiełło 1972–1974,
Tadeusz Ewy 1974–1976,
Stanisław Janik 1976–1977,
Ryszard Szafirski 1977–1978,
Jerzy Klimiński 1978–1981,
Jan Komornicki 1981–1982,
Stanisław Łukaszczyk Zbójnik 1982–1987,
Jan Komornicki 1987,
Piotr Malinowski 1987–1991,
TOPR od 1991:
Piotr Malinowski 1991-1993
Robert Janik 1993–1998,
Jan Krzysztof od 1998 do chwili obecnej.
Personel latający w TOPR w latach 1963–2003:
Piloci: Tadeusz Augustyniak (1930–2011), Bogusław Arendarczyk, Andrzej Brzeziński, Robert Hojdys, Józef Kania, Zbigniew Łukasik, Janusz Rybicki, Henryk Serda, Janusz Siemiątkowski, Wojciech Wiejak i Wiesław Wolański.
{igallery id=8510|cid=9|pid=1|type=category|children=0|addlinks=0|tags=|limit=0}
Dane teleadresowe
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
34-500 Zakopane, ul. Piłsudskiego 63a
tel: (+48) 18 2014731
fax: (+48) 18 2015560
telefon ratunkowy: (+48) 601 100 300
